แนวโน้มภูมิศาสตร์การเมืองที่น่าจับตาในปี 2022 (ตอนที่ 2)

PSA - Reward for Information on Foreign Malicious Cyber Activity July 22, 2021 ที่มาภาพ: https://editorials.voa.gov/a/psa---reward-for-information-on-foreign-malicious-cyber-activity/5975348.html

ตอนที่แล้วได้นำเสนอรายงานประมาณการข่าวกรองเกี่ยวกับภูมิศาสตร์การเมืองที่น่าจับตาในปี 2022 โดย พูดถึงความสำคัญของรัฐชาติและความเสี่ยงจากการขยายตัวของสงครามกลางเมืองในพื้นที่ต่าง ๆ วันนี้เราจะมาว่ากันต่อถึงประเด็นที่เหลือ

          แอฟริกาเป็นศูนย์กลางของการเคลื่อนไหวแบบญิฮาด ขบวนการญิฮาดทั่วโลกได้แรงเสริมกำลังใจจากการยึดครองอัฟกานิสถานของตอลิบานอย่างไม่ต้องสงสัย ในปี 2022 แอฟริกาจะมีความสำคัญมากขึ้นในฐานะศูนย์กลางของการก่อการร้ายญิฮาด ในแอฟริกาตะวันตก รัฐอิสลามแห่งแอฟริกาตะวันตก (ISWAP) และกลุ่มที่เชื่อมโยงกับอัล-ไคดาไดเร่งจังหวะการโจมตีก่อความไม่สงบในไนจีเรียและมาลี[1]

การเคลื่อนไหวแบบญิฮาดที่แพร่ขยายในปี 2021 จะยังคงดำเนินต่อไปในปีนี้ โดยส่งผลกระทบต่อประเทศต่าง ๆ เช่น โตโก เบนิน กานา เซเนกัล ไอวอรี่โคสต์ แคเมอรูน ไนเจอร์ และบูร์กินาฟาโซ เป็นต้น กลุ่มรัฐอิสลามยังคงขยายตัวแบบค่อยเป็นค่อยไปในแอฟริกากลาง โดยอาศัยเครือข่ายกลุ่มก่อการร้ายในสังกัดกลุ่มรัฐอิสลามในจังหวัดแอฟริกากลาง  (ISCAP) ซึ่งเคลื่อนไหวในสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก (DRC) และโมซัมบิกตามลำดับ

ส่วนแอฟริกาตะวันออกเฉียงเหนือ (Horn of Africa)[2] กลุ่มอัล-ชาบับ[3] ได้ปรับโครงสร้างองค์กรและพัฒนาขีดความสามารถในการก่อเหตุเป็นภัยภัยคุกคามโดยตรงต่อรัฐบาลโซมาเลีย มีความกังวลมากขึ้นว่า อัล-ชาบับอาจพัฒนาขีดความสามารถจนกลายเป็นภัยคุกคามข้ามชาติ เนื่องจากกลุ่มนี้มีความตั้งใจและขีดความสามารถโจมตีเป้าหมายผลประโยชน์ของตะวันตกทั้งภายในและนอกภูมิภาค

          กิจกรรมที่น่าสงสัยทางไซเบอร์ อาชญากรไซเบอร์ที่มีหน่วยงานรัฐสนับสนุน (state-sponsored) และผู้ปฏิบัติการของตัวแสดงที่ไม่ใช่รัฐ (non-state actors) มีแนวโน้มจะเคลื่อนไหวมากขึ้น ในช่วงครึ่งแรกของปี 2021 เครือข่ายปราบปรามอาชญากรรมทางการเงิน (FinCEN) ของกระทรวงการคลังสหรัฐฯ  รายงานว่า ในปี 2021 มีการทำธุรกรรมจากการเรียกค่าไถ่ด้วย Ransomware[4] ประมาณ 100 ล้านดอลลาร์สหรัฐ/เดือน เงินค่าไถ่ที่เกี่ยวข้องกับการโจมตีดังกล่าว ส่วนใหญชำระด้วยเงินดิจิตอล (Cryptocurrency) Bitcoin[5] โดยมีเส้นทางไปเข้ากระเป๋าของแฮ็กเกอร์ในรัสเซีย

ที่ผ่านมารัฐบาลสหรัฐฯได้คว่ำบาตร Maksim Yakubets แฮกเกอร์ชาวรัสเซียที่เกี่ยวข้องกับองค์กรอาชญากรรมไซเบอร์ “Evil Corps” ซึ่งขโมยเงินผ่านมัลแวร์ “Dridex”[6] การตอบตอบโต้ในลักษณะนี้มีแนวโน้มดำเนินต่อไป เนื่องจากรัสเซียและสหรัฐฯต่างลอบโจมตีทางไซเบอร์จากฐานปฏิบัติการในประเทศของตน

ช่วงสิ้นปี 2021 มีการตรวจพบช่องโหว่สำคัญทางไซเบอร์ (ที่เรียกว่า Log4J ในรหัสคำสั่งแบบโอเพนซอร์ส) ซึ่งผู้เชี่ยวชาญด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์ระบุว่าเป็นภัยคุกคามร้ายแรง แม้บริษัทใหญ่บางแห่งได้จัดเตรียมโปรแกรมซ่อมแซมจุดบกพร่อง (patches) เพื่อบรรเทาความเสียหาย เมื่อ 29 ธันวาคม 2021 บริษัทไซเบอร์ Crowdstrike ตั้งข้อสังเกตว่า การโจมตีที่มีหน่วยงานรัฐหนุนหลังจากจีนอาศัยช่องโหว่ที่เชื่อมโยงกับ Log4J มุ่งเป้าไปยังสถาบันการศึกษาขนาดใหญ่

ครึ่งแรกของปี 2022 จะถูกทำให้เสียหายโดยกลุ่มแฮกเกอร์อิสระและที่เกี่ยวข้องกับรัฐ ซึ่งพยายามแสวงประโยชน์จาก Log4J ด้วยเจตนาชั่วร้ายโดยใช้แรนซัมแวร์และกลวิธีอื่น ๆ เช่น การโจมตีผ่านอีเมลเพื่อหลอกเอาเงินจากองค์กร (Business Email-Compromise) ซึ่งก่อให้เกิดปัญหาใหญ่ต่อรัฐและบริษัทข้ามชาติ

          การเผยแพร่ข้อมูลบิดเบือนทวีความซับซ้อน การใช้ข้อมูลบิดเบือนแทรกแซงการเลือกตั้งกลางปี 2022 ของสหรัฐฯจะดำเนินต่อไปและทวีความซับซ้อน ตามแนวโน้มที่คาดการณ์ในปีที่แล้ว จีนอาจแซงหน้ารัสเซียในการยั่วยุทางออนไลน์ที่ทรงประสิทธิภาพที่สุด หนังสือพิมพ์ New York Times ได้สรุปวิธีการที่สำนักงานตำรวจเซี่ยงไฮ้ดำเนินการแพร่ข้อมูลบิดเบือนบนแพลตฟอร์มสื่อสังคมหลัก ๆ เช่น Twitter และ Facebook เพื่อกระตุ้นให้เกิดความขัดแย้งและแบ่งแยก

ก้าวเข้าสู่ปี 2022 สหรัฐฯคงจะคาดว่าทั้งจีนและรัสเซียจะใช้เครือข่ายของรัฐและบุคคลที่สามในการสร้างความแตกแยกทางการเมืองภายในสหรัฐฯ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเลือกตั้งกลางเทอมที่กำหนดจัดขึ้นในฤดูใบไม้ร่วงปี 2022 นับเป็นโอกาสอันดีของจีนและรัสเซียในการแพร่ข้อมูลบิดเบือนผ่านกลุ่มนักทฤษฎีสมคบคิดทางการเมืองระดับนำของสหรัฐฯ เช่น Marjorie Taylor Green, Lauren Boebert และ Paul Gosar แทนที่จะสร้างเนื้อหาบิดเบือนด้วยตนเอง

กองทัพโทรลล์ (troll army)[7] ที่เกี่ยวข้องกับรัฐสามารถทำให้เกิดเสียงสะท้อน รีทวีตและการกด “Like” การเล่าเรื่องเท็จของบุคคลสำคัญทางการเมืองของสหรัฐฯ เรื่องนี้จะทวีความรุนแรงขึ้นตลอดปี 2022 ความตึงเครียดที่ปรากฏจะทำให้สหรัฐฯประสบความยุ่งยากในการตอบโต้กิจกรรมอื่น ๆ ที่อาจคุกคามผลประโยชน์ด้านความมั่นคงของชาติ

การแทรกแซงการเลือกตั้งผ่านการแพร่ข้อมูลบิดเบือนไม่เพียงส่งผลกระทบต่อสหรัฐฯเท่านั้น การเลือกตั้งของฝรั่งเศสที่จะจัดขึ้นในช่วงฤดูร้อนปี 2022 จะมีการโจมตีด้วยข้อมูลบิดเบือนอย่างหนัก ทั้งนี้ รัสเซียได้แทรกแซงการเลือกตั้งในฝรั่งเศสมาช้านานและมีความเป็นไปได้สูงที่จะพยายามทำเช่นนั้นอีกครั้ง

---

[1] GEOPOLITICAL TRENDS TO WATCH IN 2022 INTELBRIEF Monday, January 3, 2022 Available at:  https://mailchi.mp/thesoufancenter/geopolitical-trends-to-watch-in-2022?e=c4a0dc064a

[2] จะงอยแอฟริกาหรือคาบสมุทรโซมาลีตั้งอยู่ในแอฟริกาตะวันออกที่มีแผ่นดินยื่นเข้าไปในทะเลอาหรับหลายร้อยกิโลเมตร บริเวณด้านใต้ของอ่าวเอเดน ส่วนที่อยู่ทางตะวันออกสุดของทวีปแอฟริกา จะงอยแอฟริกาเป็นที่ตั้งของประเทศเอริเตรีย จิบูตี เอธิโอเปีย และโซมาเลียครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 2,000,000 ตารางกิโลเมตรและมีประชากรอยู่อาศัยประมาณ 100 ล้านคน (ในเอธิโอเปียมากที่สุด 85 ล้านคน) เข้าถึงได้ที่: https://th.wikipedia.org/wiki/จะงอยแอฟริกา

[3] คำว่า อัล-ชาบับ ในภาษาอาหรับหมายถึงขบวนการเยาวชน เป็นกลุ่มก่อการร้ายที่มีฐานอยู่ในโซมาเลีย จัดตั้งขึ้นเมื่อปี 2006 โดยเป็นผลสืบเนื่องจากสภาวะไร้ขื่อแปทางการเมืองหลังการโค่นผู้นำเผด็จการในปี 1991 ข้อมูลของกระทรวงต่างประเทศสหรัฐฯระบุว่า แกนนำคนสำคัญของกลุ่มนี้คือ Ahmad Umar วัย 47 ปี ถูกทางการสหรัฐฯตั้งค่าหัวไล่ล่าสูงถึง 6 ล้านดอลลาร์สหรัฐ

[4] คือมัลแวร์ชนิดหนึ่ง ที่มีความสามารถในการป้องกันหรือจำกัดไม่ให้ User สามารถเข้าถึงข้อมูลระบบที่สำคัญของตนเองได้ ส่วนมากมักใช้วิธี Lock ตัวระบบ (System) หรือไฟล์ โดยมีจุดประสงค์เพื่อเรียกร้องค่าดำเนินการเพื่อปลดล็อคให้ หรือเรียกง่ายๆ ว่าเรียกค่าไถ่นั่นเอง ในปัจจุบัน แรนซัมแวร์สมัยใหม่มักจะใช้วิธีเข้ารหัสไฟล์สำคัญของเหยื่อและเรียกค่าไถ่ด้วยการชำระเงินออนไลน์เป็นสกุลเงินดิจิตอล

[5] เงินบิตคอยน์ คือ สกุลเงินดิจิทัลที่ถูกสร้างขึ้นมาด้วยภาษาคอมพิวเตอร์ ซึ่งก็เป็นสกุลเงินคล้าย ๆ กับเงินบาทหรือดอลลาร์สหรัฐที่เรารู้จัก แต่สกุลเงินนี้เกิดขึ้นด้วยเทคโนโลยีที่เรียกว่า Blockchain ที่ถูกสร้างมาเพื่อเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนแบบดิจิทัลและดูแลโดยมหาชน ไม่มีใครคนใดคนหนึ่งเป็นตัวกลางและมีความโปร่งใส ในหลายประเทศ เช่น ญี่ปุ่น สามารถใช้เงินบิตคอยน์ชำระค่าสินค้าและบริการได้อย่างถูกกฏหมาย แต่ในไทยบิตคอยน์ก็ยังไม่ได้ถูกรับรองว่าเป็นเงินที่ถูกต้องตามกฏหมาย

[6] Treasury Sanctions Evil Corp, the Russia-Based Cybercriminal Group Behind Dridex Malware U.S. Department of the Treasury PRESS RELEASES December 5, 2019 https://home.treasury.gov/news/press-releases/sm845

[7] ศัพท์แสลงหมายถึงคนที่ก่อความวุ่นวายบนกระดานสาธารณะต่าง ๆ (เกรียนคีย์บอร์ด) ซึ่งเป็นปัญหาร้ายแรงของอินเทอร์เน็ตในปัจจุบัน “โทรล” จะโยนเหยื่อ (คอมเม้นต์ล่อเป้า) ลงในมหาสมุทรแห่งอินเทอร์เน็ต ปลาที่ไม่รู้อิโหน่อิเหน่ (ผู้ใช้งานคนอื่นๆ) ก็เห็นเหยื่อและอดใจไม่ได้ที่จะต้องเข้าไปตอด (คอมเม้นต์ล่อเป้า) ตอนนั้นเองปลาก็ติดเบ็ดและดิ้นไม่หลุดในที่สุด ดู เหตุผล ‘คนเกรียน’ : ทำไมคนถึงโทรลบนโลกอินเทอร์เน็ต โสภณ ศุภมั่งมี  15 Jun 2020 เข้าถึงได้ที่ https://www.the101.world/troll/